دعاوی کیفری ایرانیان خارج از کشور موضوعی است که از اهمیت بالایی برخوردار بوده و همواره مورد بحث قرار گرفته است. اما دعوای کیفری به چه دعوایی گفته می شود؟ دادگاه و دادسرای صالح برای رسیدگی به دعاوی کیفری ایرانیان خارج از کشور کدام دادگاه است؟ آیا می شود بر علیه شخصی در خارج از کشور، دعوای کیفری مطرح کرد؟ اینها تنها چند نمونه از سوالاتی هستند که سعی کرده ایم به آن ها پاسخ دهیم.
دعاوی کیفری ایرانیان خارج از کشور چه تعریفی دارد؟
دعاوی کیفری ایرانیان خارج از کشور دعاویی هستند که جرم در خارج از کشور واقع شده یا یکی از طرفین دعوا که در خارج از کشور حضور دارد مرتکب یکی از عناوینی که در قانون مجازات اسلامی جرم محسوب می شود، شده و برای آن مجازات تعیین گردیده است. دعاوی کیفری بسته به نوع جرمی که موضوع دعوا قرار می گیرد دارای انواع متعددی است. این دعاوی به دو دسته جرائم علیه اموال و جرائم علیه اشخاص تقسیم بندی می شود.
رسیدگی به دعاوی کیفری ایرانیان خارج از کشور
یکی از سوالاتی که به ذهن خطور می کند این است که رسیدگی به جرایمی که اتباع کشورمان در خارج از کشور مرتکب می شوند در صلاحیت کدام مرجع است؟ البته این چالش در سایر کشورها نیز وجود دارد.
اغلب کشورها سعی کرده اند با استمداد از اصول و مبانی حقوق بین الملل خصوصی، برای این مسائل راه حل مناسبی بیاندیشند. اما علاقه کشورها به حفظ حاکمیت خود بر اتباعشان که مقیم خارج از کشورند باعث می شود تا کشورها علاوه برا قوانین بین المللی، مقررات ویژه ای را نیز برای مقابله با جرایمی که در خارج از کشور رخ میدهد، وضع کنند.
در چه صورتی در ایران نیز به این جرایم رسیدگی می شود؟
هریک از اتباع ایران که در خارج از ایران مرتکب جرم شود، در صورتی که در ایران یافت و یا به ایران اعاده گردد، طبق قوانین ایران محاکمه و مجازات می شود، مشروط بر اینکه:
الف- رفتار ارتکابی به موجب قانون ایران، جرم باشد.
ب- در صورتی که جرم ارتکابی از جرایم موجب تعزیر باشد، متهم در محل وقوع جرم محاکمه و تبرئه نشده یا در صورت محکومیت، مجازات کلاً یا بعضاً درباره او اجرا نشده باشد.
پ- طبق قوانین ایران موجبی برای منع یا موقوفی تعقیب یا موقوفی اجرای مجازات یا سقوط آن نباشد.
بنابراین اولین شرط رسیدگی در ایران اعاده و حضور فیزیکی فرد در کشور می باشد، علاوه بر موضوع فوق جرمی که در در خارج از کشور اتفاق افتاده می بایست طبق مقررات کشور ایران هم جرم باشد. به عنوان مثال اگر یک ایرانی در خارج از کشور علیه امنیت کشورهایی که به اصطلاح متخاصم نامیده می شوند مانند ایالات متحده امریکا مرتکب جرم شود، چون برای این فعل در قانون مجازات اسلامی مجازات تعیین نشده است، مطابق قانون ایران مرتکب، قابل پیگیری نیست.
علاوه بر موضوع فوق مواردی مانند عدم وجود مرور زمان، عفو عام و عفو خاص برای تعقیب یا ادامه مجازات ضروری می باشد. موارد فوق جهت محاکمه و مجازات مرتکب ضروری می باشد.
مراجع صالح به رسیدگی دعاوی کیفری ایرانیان خارج از کشور
دادسرای بین الملل به کلیه جرایمی که توسط اتباع خارجی در قلمرو کشور ایران انجام می شوند و یا جرایمی که ایرانیان خارج از کشور مرتکب می گردند رسیدگی می کند.
- رسیدگی به شکایات اتباع خارجی
- رسیدگی به دعاوی کیفری دیپلمات ها و ایرانیانی که در خارج از کشور به سر می برند
- مطرح کردن هرگونه ادعای کیفری علیه مقامات خارجی، بنا به تقسیم وظایف
- هرگاه یک فرد ایرانی در خارج از کشور مرتکب عملی شود که در آن کشور جرم محسوب شود، محاکم قضایی کشور مربوطه به آن جرم رسیدگی میکنند.
الزام کمک گرفتن ایرانیان دیگر کشورها از وکیل در دعاوی کیفری
دعاوی کیفری ایرانیان خارج از کشور بخاطر وجود حساسیت و پیچیدگی بالا، بیش از سایر دعاوی نیاز به مشاوره با وکیل بین المللی متخصص در این زمینه دارد.
وکیل بین المللی متخصص در دعاوی کیفری ضمن انجام تمامی موارد ضروری برای طی شدن روند پرونده کیفری (تهیه و تنظیم لوایح، درخواست استعلام از مراجع ذیربط، تنظیم شکایت نامه، تکمیل دفاعیات، جمع آوری مدارک ثابت کننده ادعا، ثبت شکواییه و …) به دلیل تجربه و دانشی که در این زمینه دارد، می تواند نقش بسیار موثری در به سرانجام رساندن پرونده های کیفری داشته باشد. ایرانیان خارج از کشور برای طرح دعوای کیفری خود می توانند با تنظیم وکالت‌نامه تمامی این امورات را به عهده وکیل بین المللی بسپارند.
دعاوی کیفری ایرانیان مقیم خارج که طبق قانون ایران به آنها رسیدگی می شود
براساس ماده ۵ قانون مجازات اسلامی هر شخص ایرانی و یا غیر ایرانی که در خارج از قلمرو حاکمیت ایران، جرایم علیه امنیت و استقلال کشور انجام دهد طبق قوانین ایران مجازات می شود و هرگاه فرد در خارج از ایران دستگیر شود و به صدور حکم محکومیت منتهی شود و مجازات فرد انجام بشود، دادگاه ایران در تعیین مجازات های تعزیری، میزان محکومیت اجرا شده را حساب می کند.
نکاتی که باید در خصوص جرایم ایرانیان خارج از کشور بدانید
- فردی که به اتهام ارتکاب جرم تعزیری در کشور محل وقوع آن محاکمه شده است، مجدداً در ایران به همان اتهام قابل محاکمه نمی باشد.
- اگر یکی از اتباع ایران مواد مخدر به کشور دیگری وارد کند و در ایران دستگیر بشود، طبق قوانین ایران محاکمه می شود. اما اگر در کشور مورد نظر مجازات شده است مجددا در ایران محاکمه نمی شود.
- اگر یکی از اتباع ایران در خارج از کشور مرتکب جرمی شود که مجازات آن حد شرعی است در ایران هم قابل تعقیب و مجازات خواهد بود.
وکیل کیفری بین المللی
ضروری است که ایرانیان مقیم دیگر کشورها در صورت مواجهه با چنین مسائلی حتما از وکیل بین المللی متخصص و باتجربه در دعاوی کیفری کمک بگیرند. گروه بین المللی وکلای لاهه با قبول وکالت شما می تواند در این زمینه پاسخگوی نیاز شما هم میهنان عزیز در سراسر جهان باشد.
سوالات متداول
بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی امکان طرح دعوا علیه اشخاص مقیم خارج از ایران با رعایت شرایط خاصی و بنابر اصول کشور محل وقوع جرم قابل انجام می باشد.
دادسرای امور بین الملل برای این موضوع صلاحیت دارد.
تفاوت این دو دعوا در منشا و منبع ایجاد حق است. منشا ایجاد حق دعاوی کیفری جرم و جنایت است ولی منشا دعاوی حقوقی مراودات افراد با یکدیگر، اسناد، قراردادها، رابطه زوجیت، الزامات خارج از قرارداد و … می باشد.
اگر محاکمه فرد ایرانی که در خارج از کشور مرتکب جرم شده در ایران باشد رسیدگی متفاوت نخواهد بود. ولی اگر در کشوری که مرتکب جرم شده دستگیر شود طبق قوانین آن کشور مجازات می شود.
اولین اقدام در شکایت کیفری مشاوره با وکیل متخصص در امور دادسرای بین الملل می باشد، مشاوره با ایشان و نحوه پیشبرد شکایت و مواردی مانند جمع آوری ادله را برای شما روشن می کند، همچنین هنگامی که بیم اختفا یا فراری شدن مجرم محتمل است اقدام به موقع وکیل بین المللی می تواند موجب جلب و دستگیری به موقع ایشان شود.
