دادگاه لاهه یا دیوان کیفری بین المللی نخستین دادگاهی است که برای رسیدگی به جرایمی همچون نسل کشی، تجاوز، جنایت علیه بشریت و جرایم جنگی به صورت دائمی آغاز به کار نموده است. در نتیجه صلاحیت دادگاه لاهه تنها در رسیدگی به جرایم کیفری است. در ادامه ساختار، صلاحیت ها و کشورهای عضو این دیوان را مورد بررسی قرار می دهیم.
دادگاه لاهه و ساختار آن
دادگاه لاهه از ۴ رکن اصلی تشکیل شده است که هر رکن نقش خاص و وظیفه های محوله را ایفا می کند:
۱) ریاست دیوان که مسئول اداری دیوان و نظارت بر روند کاری کارمندان می باشد.
۲) شعبات رسیدگی دادگاه لاهه که به ۳ بخش تحقیقات مقدماتی، محاکمه و تجدید نظر تقسیم می شوند.
۳) دفتر دادستانی رکن اصلی و مهم برای انجام تحقیقاتی است که در حیطه وظایف دادگاه لاهه است.
۴) دفتر ثبت دیوان بین المللی کیفری درخصوص امور اداری دیوان و بدون توجه به امور قضایی فعالیت می کند.
عضویت در دادگاه لاهه
کشورها برای پیوستن به دادگاه لاهه و همچنین دادخواهی در این نهاد می بایست اساسنامه رم را امضا و تصویب نمایند. کشور ایران در حال حاضر این اساسنامه را امضا نموده اما به تصویب نرسانده است. در آخرین اطلاعاتی که از این سازمان و کشورهای عضو آن در سال ۲۰۱۶ منتشر شده است تعداد اعضا آن به ۱۲۴ کشور رسیده است. در این بین کشورهایی همچون ایران اساسنامه را امضا کرده اند و عضویت آن ها نهایی نشده اما کشورهای مهمی همچون آمریکا و روسیه به طور کلی نسبت به روند فعالیت دادگاه لاهه انتقاد دارند و حتی اساسنامه رم را امضا نکرده اند.
مفاد اساسنامه رم
اساسنامه رم به منظور مکتوب نمودن آیین دادرسی دادگاه لاهه، نحوه عضویت اعضا، معرفی ساختار، حیطه فعالیت و … تدوین شده است. این اساسنامه توسط دیوان بین المللی کیفری به تمام زبان های زنده سازمان ملل تنظیم و به کشورها ارائه شده است. به طور کلی اساسنامه را می توان معاهده و سندی الزام آور بین المللی برای امضا کنندگان در نظر گرفت. کشورها با امضا و تصویب این اساسنامه در کشور خود می توانند به عضویت دادگاه لاهه دربیایند و در حیطه فعالیت این نهاد، نسبت به دادخواهی اقدام کنند.
دادگاه لاهه به چه جرایمی رسیدگی می کند؟
مطابق بند ۱ ماده ۵ اساسنامه رم دادگاه لاهه به جرایم زیر رسیدگی می نماید:
۱) جرایم علیه بشریت
۲) جرایم جنگی
۳) جرایم تجاوز
۴) جرایم نسل کشی
در این بین اساسنامه تعریفی از جرم تجاوز ارائه نداده است به همین خاطر به صورت تلویحی می توان گفت تا زمانیکه کشورهای عضو نتوانند خودشان برای تعریف این جرم به توافق برسند، دادگاه لاهه به آن رسیدگی نمی کند.
دیوان بین المللی کیفری به جرایم چه افرادی رسیدگی می کند؟
مطابق بند ۲۵ اساسنامه دادگاه لاهه، این دیوان تنها صلاحیت رسیدگی به جرایم افراد حقیقی را دارد در نتیجه افراد با موقعیت ها و سمت های رسمی و سیاسی در برابر دیوان، مصونیت نخواهند داشت برای مثال رئیس دولت و یا تمام افراد سیاسی هر کشوری درصورتیکه جرایمی که در صلاحیت دیوان است را مرتکب شوند مصونیت خاصی ندارند و همچون افراد حقیقی عادی به جرایم آن ها رسیدگی می شود.
صلاحیت های این دادگاه
۱) صلاحیت تکمیلی دادگاه لاهه: دادگاه لاهه به صورت مکمل با دادگاه های داخلی کشورهای عضو فعالیت می کند بدین صورت درصورتیکه کشورهای عضو نتوانند به دلایل مختلفی همچون نبود رکن قضایی یا عدم امکان رسیدگی به جرایم در حیطه صلاحیت این دادگاه، می توانند جرایم و رسیدگی آن را به لاهه ارجاع دهند یا لاهه شخصا برای رسیدگی ورود می کند.
۲) صلاحیت شخصی: لاهه به جرایم افراد حقیقی بالای ۱۸ سال بدون توجه به سمت رسمی و سیاسی متهمین رسیدگی می نماید.
۳) جرایم زیست محیطی: اساسنامه رم جنایت علیه بشریت را تحت عنوان جرایم زیست محیطی تعریف نموده است.
دادگاه لاهه چه زمانی برای رسیدگی وارد عمل می شود؟
۱) زمانیکه یکی از کشورهای عضو جرایم در حیطه صلاحیت لاهه را به این دادگاه ارجاع دهد.
۲) اگر کشور غیرعضو نیز داوطلبانه درخواست خود را برای رسیدگی جرایم علیه بشریت یا جرایم جنگی به این دادگاه ارائه دهد.
۳) دادگاه لاهه شخصا نیز می تواند برای رسیدگی به جرایم افراد حقیقی و نهادهای غیردولتی وارد عمل شود که در این خصوص پیشرفت روند دادرسی بسته به همکاری کشور متبوع دارد.
۴) شورای امنیت نیز می تواند جرایم و پرونده ها را به این دیوان ارائه دهد.
رسیدگی به پرونده های ایرانیان در لاهه
همانطور که پیش تر اشاره کردیم ایران به عضویت لاهه در نیامده است در نتیجه تنها در ۳ حالت امکان رسیدگی به پرونده ایرانیان در این دادگاه وجود دارد:
۱) شورای امنیت پرونده را ارجاع دهد.
۲) ایران داوطلبانه برای رسیدگی درخواست دهد.
۳) لاهه شخصا برای رسیدگی وارد عمل شود که در اینصورت ممکن است نتیجه ای حاصل نشود زیرا کشورهای غیرعضو می توانند در این خصوص با دادگاه لاهه همکاری نکنند.
وکیل ایرانی برای دادگاه لاهه
وکیل بین المللی چه نقشی در رسیدگی دادگاه لاهه به پرونده های ارجاعی دارد؟ وکیل بین المللی می تواند وکالت افراد حقیقی که دادگاه لاهه به جرایم آن ها رسیدگی می کند را قبول کند. وکیل ایرانی می تواند وکالت افراد ایرانی و غیر ایرانی را قبول کند. درصورتیکه مطابق تیتر قبلی رسیدگی به جرایم ایرانیان در دادگاه لاهه آغاز شود، وکیل بین المللی می تواند به عنوان وکیل خوانده یا خواهان به روند رسیدگی اضافه شود. گروه وکلای لاهه با قبول دعوا در دادگاه های بین المللی و همچنین انجام امور مربوط به امور حقوقی و کیفری می توانند در پرونده های مطروحه دادگاه لاهه فعالیت کنند.
سوالات متداول
بله جرایم زیست محیطی در اساسنامه این دادگاه تحت عنوان جرایم علیه بشریت مطرح شده که قابلیت رسیدگی در دیوان را نیز دارد.
این محکمه به جرایم جنگی، جنایت علیه بشریت، تجاوز و جرایم نسل کشی رسیدگی می کند.
برای طرح شکایت در این دادگاه و همچنین اطلاع از روند رسیدگی و آغاز فرآیند دادرسی پیشنهاد می شود به وکیل بین المللی مراجعه نمایید.
وکیل ایرانی می تواند وکالت طرفین دعوا را در دعاوی و پرونده های مطروحه این مرجع قبول کند.
خیر صلاحیت دیوان تنها در رسیدگی به جرایم کیفری است.
۲ دیدگاه. ارسال دیدگاه جدید
سلام و عرض ادب در دادگاه بر علیه من رای صادر شده و به دلیل داشتن پارتی شاکی حریف او نشده ام.
سلام وقت بخیر شما می توانید با تکمیل فرم درخواست مشاوره با وکلای ما در ارتباط باشید.