قرارداد جوینت ونچر یا قرارداد سرمایه مشترک از پرکاربردترین قراردادهای حوزه بین الملل به شمار می رود. به طور کلی مهمترین شاخصه این قرارداد مشارکت افراد در سود و ضرر به میزان آورده شان است. کلمه جوینت از آمریکا توسعه پیدا کرده و در گذشته برای برخی اعمال حقوقی در دادگاه های آن کشور استفاده می شد. با وکیل قراردادهای بین المللی همراه باشید تا با تمام جزئیات درمورد قرارداد جوینت ونچر آگاه شوید.
قرارداد جوینت ونچر چیست؟
قرارداد جوینت ونچر توسط افراد حقیقی و حقوقی در ایران با افراد حقیقی و حقوقی در خارج از کشور منعقد می شود. مولفه مهم در قرارداد جوینت ونچر این است که طرفین قرارداد باید به میزان آورده شان در سود و ضرر حاصله ناشی از قرداد شریک باشند و همچنین برای نائل آمدن به اهدافشان در راستای تحقق اهداف قرارداد گام بردارند. قواعد حاکم بر انعقاد قرارداد جوینت ونچر تا حد بسیاری مطابق اصل آزادی قراردادها پیش می رود مگر چند قاعده کلی و مهم که در ادامه این مطلب به آن ها اشاره می نماییم.
قواعد کلی و همگانی حاکم بر این قرارداد
قرارداد جوینت ونچر در هرجای جهان و توسط هر فردی منعقد شود یک اصول کلی بر آن حاکم خواهد شد که شاید متناسب با هر قرارداد با تغییراتی جزئی همراه باشد. این قواعد عبارتند از:
۱. تعیین میزان دقیق آورده های نقدی و غیرنقدی افراد شریک.
۲. نحوه مشارکت افراد در سود و زیان
۳. شرح وظایف افراد
۴. نحوه تبدیل آورده های غیر نقد
۵. مدت زمان قرارداد یا به عبارت بهتر مدت انقضا قرارداد
۶. نحوه تصمیم گیری در خصوص خروج یا اخراج یکی از اعضا از شرکت
۷. نحوه تصمیم گیری در خصوص ورود و پذیرش یک شریک در شرکت
پیوستن شریک جدید به قرارداد جوینت ونچر
در صورتی که فرد حقیقی یا حقوقی متقاضی پیوستن به یک قرارداد جوینت ونچر باشد بنیان گذاران پایه شرایط فرد و همچنین شرایط پیوستن عضو جدید در قرارداد را بررسی می کنند و در صورتیکه شرایط فرد با مفاد قرارداد تطبیق داشته باشد با پیوستن او موافقت می نمایند. اما رویه غالب در تنظیم قراردادهای جوینت ونچر به گونه ای است که عضو جدید پذیرفته نمی شود.
خروج یا اخراج از قرارداد
خروج از قرارداد جوینت ونچر و اخراج از قرارداد جوینت ونچر دو مقوله کاملا متفاوت از یکدیگرند. خروج از قرارداد جوینت ونچر کاملا به صورت ارادی توسط یکی از شرکا اتفاق می افتاد یعنی شریک درخواست خروج از قرارداد جوینت ونچر را به باقی شرکا ارائه می دهد و شرکا مطابق با مفاد قرارداد و اساسنامه برای این درخواست تصمیم گیری می کنند. آن ها می توانند در ابتدای تنظیم قرارداد، خروج از قرارداد جوینت ونچر را برای مدتی ممنوع و غیر ممکن سازند و یا درصورتیکه خروج از قرارداد باعث زیان شرکا شود مثلا باعث ورشکستگی یا اختلال در اهداف شود برای مدتی با درخواست خروج آن شریک مخالفت نمایند.
اخراج از قرارداد جوینت ونچر به صورت غیر ارادی رخ می دهد یعنی امکان دارد که شریک اخراج شده متخلف بوده یا براساس قوه قاهره از شرکت خارج شود.
ویژگی های قرارداد جوینت ونچر
قراردادهای بین المللی هر کدام ویژگی های منحصر به فردی دارند و قرارداد جوینت ونچر نیز از این قاعده مستثنی نیست. برای اطلاع از ویژگی های قرارداد جوینت ونچر به مواردی که در ادامه آمده است توجه نمایید.
۱. استقلال شخصیت افراد از شخصیت حقوقی منطبق بر قرارداد جوینت ونچر
۲. تقسیم سود و زیان به میزان آورده های طرفین
۳. مشارکت در تصمیم گیری و لزوم هماهنگی با اعضا
۴. امکان تعیین مدت زمان نامحدود برای قراداد جوینت ونچر
۵. شرط عدم امکان رقابت با قرارداد جوینت ونچر و اخراج متخلف از این امر
۶. وکالت متقابل: وکالت متقابل یعنی تمامی طرفین اختیار معامله برای رسیدن به اهداف قرارداد جوینت ونچر را دارند و همه در این معامله مسئول هستند.
قرارداد جوینت ونچر چه مزایایی دارد؟
قرارداد جوینت ونچر مزایای بسیاری دارد یکی از این مزیت ها این است که طرفین هر کدام به میزان توانایی خود آورده نقد و یا غیرنقد می آورند پس هرکس برای مشارکت نیاز به سرمایه اولیه زیادی ندارد. مزیت دیگر قرارداد جوینت ونچر سرعت دستیابی به اهداف است که با توجه به مشارکت بالا امکان دسترسی به اهداف سرعت می یابد. ریسک مشارکت در قراردادهای جوینت ونچر بسیار پایین است به همین دلیل افراد زیادی جذب این نوع از قرارداد بین المللی می شوند.
پایان قرارداد جوینت ونچر
قرارداد جوینت ونچر نیز مانند دیگر قراردادهای بین المللی با راه های مختلفی پایان می یابد. این راه ها بعضا برای همه قراردادها یکسان و برای برخی دیگر متناسب با شرایط حاکم بر قراردادها است. این روش ها عبارتند از:
۱. اتمام یک جانبه قرارداد: این نوع از پایان زمانی رخ می دهد که یکی از شرکا که بیشترین سرمایه و آورده را داشته تصمیم بر خروج می گیرد و پس از آن باقی شرکا در حیطه قرارداد امکان نائل شدن به اهداف را ندارند پس تصمیم بر پایان مشارکت می گیرند.
۲. انقضا مدت اعتبار قرارداد: همانطور که پیش از این گفتیم برای قرارداد جوینت ونچر می توان مدت تعیین کرد درصورتیکه این مدت پایان یابد قرارداد خود به خود منفسخ می شود.
۳. رسیدن به اهداف: در انعقاد قرارداد جوینت ونچر اهدافی پیش بینی شده است که همه نیروی طرفین برای رسیدن به این اهداف است. درصورتیکه طرفین به اهداف دست یابند قرارداد خود به خود منفسخ می شود.
۴.تصمیم شرکا: تصمیم گیری شرکا می تواند یکی دیگر از موارد منجر به انحلال قرارداد شود یعنی طرفین به دلایل خاصی تصمیم بگیرند که به قرارداد پایان دهند.
۵. فوت یا انحلال یکی از طرفین: درصورت فوت یا انحلال یکی از طرفین تحت شرایط خاصی قرارداد جوینت ونچر پایان می یابد.
۶. تصمیم محاکم حل اختلاف: درصورت وجود مشکل میان شرکا با یکدیگر و یا با شخص ثالث طرفین دعوای خود را نزد محاکم حل اختلاف می برند و امکان دارد مرجع حل اختلاف حکم به انحلال یا پایان قرارداد دهد.
تقسیم دارایی بعد از اتمام قرارداد جوینت ونچر
پیش از این گفتیم که طرفین قرارداد جوینت ونچر به میزان توانایی خود آورده نقد و غیرنقد می آورند. پس از اتمام قرارداد باید برای تقسیم این دارایی تصمیم گیری شود. افراد به میزان آورده خود در دارایی قرارداد جوینت ونچر شریک می شوند. درخصوص آورده های نقد، افراد شریک می توانند توافق کنند و با قیمت مناسبی این آورده ها به فروش برسند و حتی می توانند برای مالکین قبلی این آورده ها حق تقدم خرید قائل شوند.
انگیزه های انعقاد این قرارداد
طرفین قرارداد جوینت ونچر انگیزه های متنوعی از انعقاد این قرارداد دارند که این انگیزه ها مبنای اهداف قرارداد جوینت ونچر را تشکیل می دهد. در ادامه به تشریح انگیزه های ناشی از قرارداد جوینت ونچر می پردازیم.
انگیزه های اقتصادی: در کشورهای توسعه یافته تعداد زیادی جوینت ونچرها دیده می شوند. این کشورها بستر مناسبی برای این قراردادهاست زیرا این کشورها برای چنین مشارکت هایی سرمایه کافی دارند اما یک کشور درحال توسعه از انعقاد قرارداد جوینت ونچر انگیزه اقتصادی قوی دارد زیرا اغلب این کشورها برای مشارکت های انتفاعی سرمایه کافی ندارند و به همین جهت در پی یافتن شرکایی با سرمایه های هنگفت و مطمئن هستند.
سرمایه گذاران می توانند برای یک مشارکت کم ریسک بیایند یک شعبه ای از شرکت مادر افتتاح کرده و در مشارکت های جوینت ونچر فعالیت نمایند در اینصورت اگر این معامله و قرارداد سود ده باشد سود آن به شرکت مادر منتقل می شود اما اگر زیان ده باشد زیانش برای شعبه است. در این مورد دیگر شرکا امکان اینکه شرکت مادر را تحت تعقیب قرار دهند وجود ندارد زیرا شرکت مادر در پوشش شرکت فرعی پنهان شده است.
برخی شرکت ها نیازمند استفاده از دانش و علوم فنی و همچنین حقوق مالکیت فکری دیگر شرکت ها برای پیشرفت و ترقی هستند که با همین هدف هم وارد قراردادهای جوینت ونچر می شوند. کشورهای توسعه یافته نیز به دلیل ارزان بودن منابع و نیروی انسانی جذب کشورهای توسعه نیافته برای سرمایه گذاری می شوند.
انگیزه های سیاسی و حقوقی: در جهان به تعداد کشورهای موجود قوانین مختلفی وجود دارند که در سطح بین الملل با یکدیگر در تضاد قرار می گیرند. این تضاد در گذشته باعث بروز اختلافات میان طرفین قراردادهای بین المللی شده بود که امروزه با پیشرفت جوینت ونچر به عنوان یک تکنیک همگن سازی قوانین، بروز این اختلافات بسیار کم رنگ شده است. کشورهای بسیاری در جهان از این تکنیک های همگن سازی به خصوص قرارداد جوینت ونچر برای قراردادهای بین المللی خود بهره می برند و به پیشرفت آن ها کمک می کنند. به طور کلی قرارداد جوینت ونچر باعث شده است تا کشورها به خصوص کشورهای درحال توسعه بتوانند به عنوان یکی از بازیگران عرصه های حقوقی در سطح جهان پیشرفت کنند.
قلمرو قرارداد جوینت ونچر
قرارداد جوینت ونچر در دو عرصه ملی و بین المللی کاربرد دارد. زمانیکه این قرارداد در میان مرزهای یک کشور و اتباع یک کشور منعقد شود بین المللی نبوده و برای افزایش سرمایه های کوچک در همان کشور به کار می رود اما یک قرارداد چه زمانی بین المللی محسوب می شود؟ یک قرارداد زمانی پا به عرصه بین المللی می گذارد که طرفین آن تابعیت های مختلفی داشته و از کشورهای مختلفی باشند. قرارداد جوینت ونچر هم مانند سایر قراردادها به دو صورت داخلی و بین المللی منعقد می شود که وجهه بین المللی آن رواج بیشتری دارد.
انواع قرارداد جوینت ونچر
قرارداد جوینت ونچر با توجه به هدف و محتوا به چند دسته تقسیم می شود که رایج ترین آن ها قرارداد جوینت ونچر قراردادی و شرکتی است.
قرارداد جوینت ونچر قراردادی
جوینت ونچر قراردادی به قراردادی اطلاق می شود که طرفین آن برای رسیدن به اهدافشان اقدام به تاسیس شرکت نمی نمایند و هرکدام از طرفین با توجه به شرح وظایف در قرارداد با نام خود اقدام به انجام وظایف می نمایند.
قرارداد جوینت ونچر شرکتی
این نوع از جوینت ونچر به قراردادی اطلاق می شود که طرفین برای نیل به اهداف خود دست به تاسیس شرکت می زنند. این شرکت می تواند در قالب های مختلفی تاسیس شده و اساسنامه خاص خود را داشته باشد. علاوه بر قواعد حاکم بر جوینت ونچر قواعد حاکم بر شرکت ها نیز باید در این نوع از قرارداد جوینت ونچر رعایت شود.
از دیگر انواع قرارداد جوینت ونچر می توان به جوینت ونچر مکمل (که برای تکمیل ظرفیت های مالی و فنی منعقد می شود)، جوینت ونچر متمرکز (که تصمیم طرفین آن ایجاد بنگاه اقتصادی وسیع تر است)، جوینت ونچر توزیع و جوینت ونچر تامینی (که برای کاهش هزینه ها منعقد می شود) را نام برد.
وکیل متخصص در قرارداد جوینت ونچر
همانطور که بررسی کردیم قرارداد جوینت ونچر قواعد بسیاری دارد و امکان دارد که بی توجهی به این جزئیات و عدم اطلاع از آن باعث ضرر شما شود و یا در راستای اهداف شما پیشروی نکند. حضور وکیل متخصص می تواند روند مذاکره و عقد قرارداد را در راستای اهداف موکل پیش ببرد و شرایط ایده عالی را فراهم کند. گروه وکلای بین المللی لاهه با تخصص در زمینه ی انعقاد قراردادهای بین المللی می تواند در هنگام انعقاد قرارداد جوینت ونچر کنار شما بوده و حافظ منافع شما باشد.
سوالات متداول
خیر امکان انعقاد قرارداد جوینت ونچر توسط طرفین با تابعیت یکسان در داخل مرزهای یک کشور هم وجود دارد.
بله جوینت ونچر شرکتی یکی از انواع رایج قرارداد جوینت ونچر است.
برای دریافت مشاوره تخصصی از وکیل متخصص قراردادهای بین المللی کافی است با گروه وکلای لاهه تماس حاصر نمایید.
اصل عدم رقابت در قرارداد جوینت ونچر یکی از اصول حائز اهمیت در این قرارداد است که درصورت رقابت یکی از طرفین با این قرارداد فرد توسط شرکا دیگر و به موجب قرارداد جوینت ونچر اخراج می شود.
پس اتمام قرارداد جوینت ونچر سود و زیان به نسبت آورده نقد و غیر نقد هر فردی میان طرفین تقسیم می شود.
